ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

ТУКАЙ МУНИЦИПАЛЬ РАЙОНЫ БАШКАРМА КОМИТЕТЫ

КАРАР

22.01.2021 ел                Яр Чаллы                        № 128

«2021-2023 елларга Тукай муниципаль районы халкы арасында сәламәт яшәү рәвешен формалаштыру, алкоголь продукциясен, сыра һәм тәмәке куллануны киметү» программасын раслау турында

2015-2030 елларга Россия Федерациясенең сәламәтлек саклау үсеше стратегиясе, «Халыкның санитар-эпидемиологик иминлеге турында», «Тәмәке тартуны чикләү турында» Федераль законнар, «2014-2021 елларга Татарстан Республикасында яшьләр сәясәтен, физик культура һәм спортны үстерү» дәүләт программасы нигезендә 

КАРАР БИРӘ:

1. «2021-2023 елларга Тукай муниципаль районы халкы арасында сәламәт яшәү рәвешен формалаштыру, алкоголь продукциясен, сыра һәм тәмәке куллануны киметү» район программасын кушымта нигезендә расларга.

2. Әлеге карарны Татарстан Республикасы Тукай муниципаль районының рәсми сайтында һәм Татарстан Республикасы рәсми хокукый мәгълүмат порталында урнаштырырга.

3. Әлеге карар үтәлешен контрольдә тотуны Башкарма комитет Җитәкчесенең социаль мәсьәләләр буенча урынбасары И.Ш. Бариевка йөкләргә.

Башкарма комитет Җитәкчесе                                                    А.Р. Хәбибуллин

Тукай муниципаль районы Башкарма комитетыныӊ 2021 елның ___ _____________________ ___ номерлы карарына кушымта

«2021-2023 елларга Тукай муниципаль районы халкы арасында

 сәламәт яшәү рәвешен формалаштыру, алкоголь продукциясен,

сыра һәм тәмәке куллануны киметү»

программасы

Яр Чаллы шәһәре

2021 ел

ЭЧТӘЛЕГЕ

ПРОГРАММА ПАСПОРТЫ

1. Программаны тормышка ашыру сферасының гомуми характеристикасы, шул исәптән программа хәл итүгә юнәлдерелгән проблемалар

«2021 - 2023 елларга Татарстан Республикасы Тукай муниципаль районында халык арасында сәламәт яшәү рәвешен формалаштыру, алкогольле продукция, сыра һәм тәмәке куллануны киметү» муниципаль программасы сәламәт яшәү рәвешен формалаштыруның бердәм системасын булдыру, бүгенге һәм киләчәк буыннарның сәламәтлегенең югары дәрәҗәсенә ирешү, халыкның сәламәтлеген саклау һәм ныгыту, кеше потенциалын саклап калу һәм үстерү, Татарстан Республикасы Тукай муниципаль районы халкының уртача гомер озынлыгын һәм сыйфатын арттыру белән бәйле рәвештә эшләнде.

Сәламәтлек торышы - ул социаль, психик, икътисадый һәм экологик иминлекнең мөһим күрсәткече, халыкның тормыш сыйфаты билгесе.

Сәламәтлекнең торышына әйләнә-тирә мохитнең һәм җәмгыятьнең иминлеге, торак һәм туклану сыйфаты, тәмәке тарту таралу һәм алкоголь эчемлекләрне куллану, алкоголь эчемлекләрен, шул исәптән сыра сату күләме, тәмәке эшләнмәләрен сатып алу чыгымнары, физик культура белән шөгыльләнү мөмкинлеге, белем һәм керемнәр дәрәҗәсе кебек төрле факторлар йогынты ясый.

Халыкның сәламәтлек проблемасы социаль-икътисадый характерга ия: беренчедән, халыкның сәламәтлек сыйфаты эшләүче гражданнарның хезмәт җитештерүчәнлегенә турыдан-туры йогынты ясый; икенчедән, эшләмәүче халык саны арту аркасында, эшкә яраклы халыкка эш йөкләмәсе арта, бу социаль киеренкелекнең сәбәбе булып тора һәм керемнәрнең кимүенә, шулай ук эшләүче кешеләрнең тормыш дәрәҗәсе начараюга итерә.

Халыкның сәламәтлеген ныгытуга һәм әйләнә-тирә мохитне савыктыруга юнәлдерелгән сәясәт формалаштыру, кешеләрнең үз сәламәтлекләренә  һәм тирә-юньдәгеләрнең сәламәтлегенә җаваплы карашын булдыру аша халыкның һәм киләчәк буынының сәламәтлек дәрәҗәсен күтәрергә мөмкин. Әлеге проблемаларны хәл итү өчен комплекслы якын килү зарур: халыкның тормыш сыйфатына һәм сәламәтлегенә йогынты ясаучы төрле ведомстволар, барлык милек формаларындагы оешмалар һәм учреждениеләр, иҗтимагый оешмаларның көчләрен берләштерергә.

Сәламәт яшәү рәвешен пропагандалаучы, сәламәт яшәү рәвеше, социаль реклама өлкәсендә белгечләр әзерләүче программа чараларын уңышлы үткәрү, нәтиҗәдә, шәһәрдә һәм районда медик-демографик хәлне яхшырачак. Районда яшәүчеләрнең сәламәт яшәү рәвеше алып баруы үлүчеләр саны кимүгә, шул исәптән хезмәткә яраклы халык арасында, төрле яшь төркемнәрендә, өлкәннәр арасында да, балалар арасында да авырулар санының кимүенә, инвалидлык буенча пенсиягә вакытыннан алда чыгу очракларының кимүенә, авыруларны кисәтүгә һәм башлангыч стадияләрдә ачыклауга йогынты ясаячак. Сәламәт яшәү рәвеше, сәламәтлек саклау өлкәсендәге югары күрсәткечләр үлүчеләр саны кимүгә һәм туучылар саны артуга китерәчәк, бу районда демографик вәзгыятькә уңай йогынты ясаячак.

Соңгы елларда спорт инфраструктурасы шактый яхшырды: Сосновый Бор поселогында «Яшьлек» универсаль спорт залы, Круглое Поле поселогында «Акчарлак» ябык йөзү бассейны, төрле торак пунктларда «Хезмәткә һәм оборонага әзер» (ГТО) Бөтенроссия физкультура-спорт комплексы нормативларын үтәүгә әзерлек өчен 16 яңа универсаль спорт мәйданчыгы һәм кече спорт мәйданчыгы төзелде һәм уңышлы файдаланыла. Яңа поселогының спорт залында капиталь ремонт  ясалды. Быел Түбән Суыксу авылында «Алга» универсаль спорт залы һәм Новый поселогында 3 км озынлыкта яктыртылган чаңгы трассасы булган чаңгы базасы  ачылды.

Ел саен районда, 10 меңнән артык кешене җәлеп итеп, 40 тан артык спорт-сәламәтләндерү чарасы үткәрелә. Районның гомуми белем бирү оешмалары, район үзәк хастаханәсе, «Чаллы-Бройлер» ААҖ, «Тукайтеплогаз», «Кама» агрофирмасы, «Ярыш», «Гигант», «Сәйдәш» АХП ҖЧҖ хезмәткәрләре, район халкы авыл җирлекләре командалары составында актив катнаша.

Катнашучылар өчен спортның иң популяр төрләре булып чаңгы ярышлары, волейбол, мини футбол, шашка, шахмат, алкалы хоккей тора.

Ел саен «Физик культура һәм спортны үстерүче иң яхшы гомуми белем бирү учреждениесе» конкурсы үткәрелә, аның нигезендә гомуми белем бирү мәктәпләре арасында спортның төрле төрләре буенча ярышларда катнашу буенча  рейтинг алып барыла. Муниципаль ярышларда катнашып, иң яхшы нәтиҗәләр күрсәткән мәктәпләр балл системасы буенча бәяләнә. Җиңүчеләр, район мәгариф учреждениеләрендә укучылар санына карап, рейтинг таблицасында балларның иң аз суммасы буенча ике төркем буенча билгеләнә. Август конференциясендә әлеге мәктәпләр грамоталар һәм спорт инвентаре алу өчен сертификат белән бүләкләнә.

«Милләтләр кроссы», «Россия чаңгы юллары», ГТО фестивальләре кебек массакүләм Бөтенроссия чараларында да халык актив катнаша.

Бу чаралардан өлкән яшьтәге кешеләр һәм физик мөмкинлекләре чикләнгән кешеләр дә читтә калмый. Шундый категория кешеләр өчен районда традицион рәвештә төрле спорт ярышлары махсус үткәрелә.

Болар барысы да район халкының күпчелегенә физик культура һәм спорт белән актив шөгыльләнергә, спорт нәтиҗәләрен яхшыртырга мөмкинлек бирә. 2019 ел нәтиҗәләре буенча физик культура һәм спорт белән актив шөгыльләнүче халык өлеше 47,34% тәшкил итте.

Әлеге программаны тормышка ашыруның финанс-икътисадый нәтиҗәсе булып эшкә яраклы халык саны арту, хасталык кәгазьләре буенча түләүләр кимү, эшкә яраксызлык, шул исәптән авыру балаларны карау вакыты кимү хисабына  район бюджетына физик затлар кеременә салым керемнәренең артуы торачак.

Программаны тормышка ашыру барышында шулай ук ведомствоара хезмәттәшлек һәм социаль партнерлык көчәячәк, гражданлык җәмгыяте һәм халыкның районның социаль сәясәтен планлаштыруда һәм авыл инфраструктурасын үстерүдә катнашуы активлашачак.

II. Программаның төп максатлары һәм бурычлары, программа чаралары, көтелгән ахыргы нәтиҗәләрне тасвирлау, тормышка ашыру вакыты

Программаның максатлары:

- Тукай муниципаль районы халкының уртача гомер озынлыгын һәм тормыш сыйфатын арттыру;

- Тукай муниципаль районы халкында, беренче чиратта, балалар, яшүсмерләр һәм яшьләр арасында, сәламәт яшәү рәвешен формалаштыру;

- халыкта үз сәламәтлегенә карата сакчыл мөнәсәбәт, сәламәт яшәү рәвешенә омтылыш формалаштыру;

- социаль әһәмиятле авыруларны профилактикалау, гомуми авырулар санын киметү;­

- алкогольле продукция, сыра, тәмәке куллануны киметү;

- алкогольле продукцияне чамадан тыш куллануны кисәтү системасының нәтиҗәлелеген арттыру.

Программаның максатларына ирешү өчен түбәндәге бурычларны хәл итәргә кирәк:

1. Тәмәке тартуның һәм алкоголь эчемлекләрен куллануның кимүе.­

2. Алкогольле эчемлекләр, шул исәптән сыра сату күләмен һәм тәмәке эшләнмәләрен сатып алу чыгымнарын киметү, эшләүче гражданнарның сәламәтлеген саклау, сәламәтлек культурасын формалаштыру өлкәсендә иҗтимагый сәламәтлекне саклау системасын, физик культура һәм спортны, мәгарифне үстерү.­

3. Яшәү, уку, хезмәт эшчәнлеге урыны буенча төрле категория халыкның физик культура, спорт белән шөгыльләнүе өчен уңайлы шартлар булдыру.

4. Физик активлыкны һәм сәламәт яшәү рәвешен системалы пропагандалауны оештыру.     

Программаны тормышка ашыру вакыты: 2021-2023 еллар.

III. Программаны ресурслар белән тәэмин итүне нигезләү

2021 - 2023 елларда программаны финанслауның гомуми күләме 5 502 000 сум тәшкил итәчәк, шул исәптән:

2021 елда - 1 834 000 сум;

2022 елда - 1 834 000 сум; 

2021 елда - 1 834 000 сум

Программаны финанслау күләмнәре фаразлау характерында һәм тиешле елга һәм план чорына бюджет проектын формалаштырганда ел саен төгәлләштерелергә тиеш.

Республика, федераль бюджеттан һәм бюджеттан тыш чыганаклардан средстволар ел саен төзелә торган шартнамәләр һәм килешүләр нигезендә билгеләнәчәк.

IV. Программаны тормышка ашыру механизмы

Программаны хәл итү өчен түбәндәге чараларны гамәлгә ашыру каралган:

1. Массакүләм мәгълүмат чаралары, Интернет челтәре аша, басма продукция һәм тышкы реклама чаралары аша, сәламәт яшәү рәвешен формалаштыруга юнәлдерелгән мәгълүмати-белем бирү кампанияләре уздыру юлы белән, халыкның мәдәни-күңел ачу тормышы элементлары аша, өлкән яшьтәге халыкның билгеле бер төркемнәрен диспансерлаштыру буенча чараларны актив гамәлгә ашыру юлы белән, тәмәке тарту, алкоголь куллануның сәламәтлеккә начар йогынты ясавы турында халыкка мәгълүмат бирүдә яшьләр, иҗтимагый, дини оешмаларның катнашуын киңәйтү аша сәламәт яшәү рәвешен пропагандалау.

2. Халыкны тәмәке тартудан баш тартуга мотивлаштыру максатында мәгълүмати кампанияләр һәм массакүләм акцияләр үткәрү.

3. Халыкны алкоголь кулланудан баш тартуга мотивлаштыру максатында мәгълүмати кампанияләр һәм массакүләм акцияләр үткәрү.

5. Тукай районы халкының физик активлык дәрәҗәсен күтәрү, дөрес туклануга өйрәтү, психоэмоциональ басым дәрәҗәсен киметү.­

6. Тиешле лицензиядән башка алкогольле продукцияне ваклап сатуны ачыклау һәм булдырмау эшчәнлеген активлаштыру.

7. Алкогольле продукцияне ваклап сатуга куела торган мәҗбүри таләпләрнең үтәлешен контрольдә тотуны (күзәтчелекне) көчәйтү.

8. Алкогольле һәм спиртлы, шул исәптән өйдә эшләп чыгарылган продукциянең легаль булмаган җитештерүенә һәм әйләнешенә каршы тору чараларын камилләштерү.

9. Сәламәт яшәү рәвешен формалаштыруга, халыкның эчкечелеген киметүгә юнәлдерелгән массакүләм акцияләр үткәрү.

10. Халыкка массакүләм мәгълүмат чаралары аша кеше организмына алкоголь куллану  зыяны турында хәбәр итү.

11. Наркологик ярдәм күрсәтүче махсуслаштырылган медицина оешмаларын, алкоголь патологиясе белән авыручыларны диагностикалауның, дәвалауның һәм реабилитацияләүнең заманча методикаларын гамәлгә кертүне тәэмин итү.

Программаны гамәлгә ашыру сәламәтлекнең актуаль проблемалары, шул исәптән сәламәт яшәү рәвеше, сәламәтлекне актив саклау һәм ныгыту, культура дәрәҗәсен һәм сәламәтлек потенциалын арттыру буенча халыкның мәгълүматлылыгын арттырырга, Тукай муниципаль районы халкының тормыш сыйфатын һәм уртача гомер озынлыгын арттырырга мөмкинлек бирәчәк.

Программа чараларының нәтиҗәлелеген бәяләү өчен, түбәндәге күрсәткечләрне кулланырга тәкъдим ителә:

- халык арасында сәламәт яшәү рәвешен формалаштыру буенча, шул исәптән алкогольле продукция, сыра һәм тәмәке тартуның зыяны турында массакүләм мәгълүмат чараларында публикацияләр саны;

- өлкән яшьтәге халыкның аерым төркемнәрендә диспансеризация узуга җәлеп ителгән гражданнар саны;

- барлык сәбәпләрдән үлүчеләр саны;

- кан әйләнеше системасы авыруларыннан үлүчеләр саны;

- халык арасында физик активлыкның таралуы;

- балаларны һәм яшьләрне физик культура һәм спорт белән шөгыльләнүгә җәлеп итү дәрәҗәсе;

- алкогольле продукцияне ваклап сату өлкәсендә хокук бозуларның чагыштырма зурлыгы (нәтиҗәлелеге);

- исерек хәлдә кылынган җинаятьләрнең, шул исәптән тикшерелгән җинаятьләрнең чагыштырма зурлыгы;

- алкоголь продукциясе белән агулану белән бәйле үлем дәрәҗәсе;

- сәламәт яшәү рәвешен пропагандалау буенча массакүләм акцияләр саны;

- гомуми белем бирү оешмаларында укучыларның гомуми саныннан акциядә катнашучы укучылар өлеше;

- җәйге каникуллар чорында эшкә урнаштырылган укучылар саны;

- алкогольле бәйлелектән стационар дәваланган авыручылар саныннан реабилитация узган алкогольле бәйлелек белән авыручыларның чагыштырма зурлыгы.

Программаның координаторы булып муниципаль район Башкарма комитетының яшьләр эшләре, спорт һәм туризм бүлеге тора, ул тармак бүлекләре һәм идарәләре, җирле үзидарә органнары һәм башка оешмалар белән берлектә:

- программа чаралары исемлеген, аларны тормышка ашыру чыгымнарын төгәлләштерү, шулай ук программаны тормышка ашыру механизмы турында билгеләнгән тәртиптә тәкъдимнәр әзерли;

- максатчан индикаторлар исемлеген һәм аларны квартал саен бүлүне төгәлләштерә.

V. Программаның социаль-икътисадый нәтиҗәлелеген бәяләү

Программаны тормышка ашыруның социаль-икътисадый нәтиҗәлелеге район халкының төрле төркемнәрендә авырулар саны кимүне, халык сәламәтлеген ныгытуны һәм тормыш сыйфатын күтәрүне, сәламәт яшәү рәвешенә, алкогольле продукция, сыра һәм тәмәке куллануны киметүгә юнәлтелгән профилактик чаралар белән халыкны тәэмин итүне күздә тота.

Бәяләү индикаторлары