ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

ТУКАЙ МУНИЦИПАЛЬ РАЙОНЫ БАШКАРМА КОМИТЕТЫ

КАРАР

17.02.2022  ел                      Яр Чаллы                                  № 424   

«2022-2024 елларга Тукай муниципаль районында балаларга һәм яшьләргә патриотик тәрбия бирү» район комплекслы программасын раслау турында

Гражданнарга патриотик тәрбия бирү системасын алга таба үстерү һәм камилләштерү максатында, Татарстан Республикасы Министрлар Кабинетының «Татарстан Республикасы балаларына һәм яшьләренә патриотик тәрбия бирү концепциясен раслау турында» 2014 елның 16 сентябрендәге 666 номерлы карары, Татарстан Республикасы Министрлар Кабинетының «2019-2025 елларга Татарстан Республикасында яшьләр сәясәтен үстерү» дәүләт программасын раслау турында» 2009 елның 5 мартындагы 158 номерлы карары (2020 елның 22 сентябрендәге үзгәрешләр белән) нигезендә

КАРАР БИРӘ:

1. «2022-2024 елларга Тукай муниципаль районында балаларга һәм яшьләргә патриотик тәрбия бирү» район комплекслы программасын расларга.
2. Әлеге карарны Тукай муниципаль районының рәсми сайтында һәм Татарстан Республикасы рәсми хокукый мәгълүмат порталында урнаштырырга.
3. Әлеге карар үтәлешен контрольдә тотуны Башкарма комитет Җитәкчесенең социаль мәсьәләләр буенча урынбасары И.Ш. Бариевка йөкләргә.  

Башкарма комитет Җитәкчесе                                                                А.Р. Хәбибуллин

ЭЧТӘЛЕГЕ

ПРОГРАММА ПАСПОРТЫ

I. Кереш

Үзенең гражданлык бурычын аңлаган яшь буынны патриотик рухта тәрбияләү – илнең тотрыклы киләчәге өчен үзенчәлекле гарант, дәүләтчелекне ныгытуның төп шарты. Һәр яшь кеше үзен үз халкының аерылгысыз өлеше итеп тоярга, гореф-гадәтләрне хөрмәт итәргә, өлкән буынны ихтирам итәргә, Ватаныбызны сакларга әзер булырга тиеш. Димәк, бала үзен граждан итеп хис итсен һәм үз иленең лаеклы кешесе булсын өчен, мондый сыйфатларны балаларда кечкенәдән үк тәрбияләргә кирәк.

«2012-2024 елларга Тукай муниципаль районында балаларга һәм яшьләргә патриотик тәрбия бирү» район комплекслы программасы (алга таба - Программа) Татарстан Республикасы Министрлар Кабинетының «Татарстан Республикасы балаларына һәм яшьләренә патриотик тәрбия бирү концепциясен раслау турында» 2014 елның 16 сентябрендәге 666 номерлы карары, Татарстан Республикасы Министрлар Кабинетының «2019-2025 елларга Татарстан Республикасында яшьләр сәясәтен үстерү» дәүләт программасын раслау турында» 158 номерлы карары (2020 елның 22 сентябрендәге үзгәрешләре белән) нигезендә, кызыксынган бүлекләр һәм ведомстволар, район ветераннары һәм яшьләренең иҗтимагый берләшмәләре тәкъдимнәрен исәпкә алып эшләнде.

Программа Тукай муниципаль районы Башкарма комитеты Җитәкчесенең 2019 елның 10 январендагы 3 номерлы карары белән кабул ителгән «2019-2021 елларга Тукай муниципаль районында балаларга һәм яшьләргә патриотик тәрбия бирү» район комплекслы программасының дәвамы һәм үсеше булып тора, аның төп максаты районда патриотик тәрбия бирү системасын булдыру иде.

Программа гражданнарның барлык социаль катламнарына һәм яшь төркемнәренә юнәлдерелгән, гражданнарны патриотик тәрбияләү системасының төп үсеш юлларын, аның район гражданнарының Ватанга хезмәт итәргә әзерлеген формалаштырырга мөмкинлек бирә торган төп компонентларын билгели. Шул ук вакытта тәҗрибә һәм элекке казанышлар, хәзерге заман чынбарлыгы һәм проблемалары, җәмгыятебезнең үсеш тенденцияләре исәпкә алына.

II. ПРОГРАММА ХӘЛ ИТӘРГӘ ЮНӘЛДЕРЕЛГӘН ПРОБЛЕМАНЫҢ ХАРАКТЕРИСТИКАСЫ

Яшь буынга патриотик һәм гражданлык тәрбиясе бирү проблемасы бүген дәүләт һәм җәмгыятьнең актуаль мәсьәләләреннән берсе. Яшьләрне армия хезмәтенә әзерләү буенча эшнең торышы, шулай ук районның мәгариф учреждениеләрендә хәрби-патриотик тәрбияне оештыру мәсьәләләре район хакимияте контролендә тора.

Районда патриотик тәрбия системасының төп элементы булып Тукай муниципаль районы Башкарма комитеты органнарының, белем бирү учреждениеләренең, иҗтимагый оешмаларның ведомствоара хезмәттәшлеге принципларына нигезләнеп, патриотик тәрбиянең формалашкан инфраструктурасы тора.

Патриотик тәрбияне оештыру үз нәтиҗәләрен бирә һәм яшьләр һәм балалар иҗтимагый оешмалары белән бергә эшләгәнлектән яшьләрнең күп өлешен җәлеп итә.

Районда программаны тормышка ашыру кысаларында «Гиндукуш» хәрби-патриотик клубы» муниципаль бюджет учреждениесе, Тукай районы сугыш хәрәкәтләре ветераннарының иҗтимагый оешмасы, «Патриот» хәрби дан музее, Князево авылы мәдәният йорты каршында «Родина» патриотик клубы, Князево урта мәктәбе каршында «Отвага» патриотик клубы эшли, районның гомуми белем бирү мәктәпләре базасында «Юнармия» отрядлары оештырылды. 23 гомуми белем бирү мәктәбендә мәктәп музейлары эшли. 7 мәктәптә туган якны өйрәнү түгәрәкләре эшли.

Сугыш хәрәкәтләре ветераннары иҗтимагый оешмасы белән тыгыз хезмәттәшлектә эшләүче «Гиндукуш» хәрби дан музее эшен аерым билгеләп үтәргә кирәк, агымдагы елның февралендә «Һәлак булучыларны истә тоту - намус эше» дигән уртак проектны гамәлгә ашыру тәмамланды, аның кысаларында локаль сугышларда һәлак булган геройларның йорт фасадларына 14 мемориаль такта куелды.

Әфган һәм Чечня сугышлары ветераннары катнашында «Батырлык дәресләре» үткәрү буенча район һәм Яр Чаллы мәктәпләре белән зур эш алып барыла.

Музей «Бөек Ватан сугышы виртуаль музее» сайтын тутыру буенча корреспондент пункты булып тора, актив эше өчен музей «2015 елда Бөек Ватан сугышы виртуаль музееның иң яхшы корреспондент пункты» дипломы белән бүләкләнде.

Ел саен «Гиндукуш» музеена 3000ләп кеше килә, шуларның 1700е гомуми белем бирү мәктәпләре укучылары. Бүгенге көндә мәдәни-агарту эшчәнлеге - музей эшенең өстенлекле юнәлеше һәм хәзерге заман тенденцияләре юнәлешендә тора.

Тарихи-патриотик тәрбия бирүдә актив эш алып барганы һәм Ватанны саклаучылар истәлеген мәңгеләштерүгә зур өлеш керткәне өчен, музей Россия Федерациясе Дәүләт Думасы грамотасы белән бүләкләнде, БМО Тынычлык Байрагы тапшырылды. Шулай ук «Татарстан Республикасының иң яхшы авыл музее» конкурсында җиңүче дип табылды.

Юнармия сафларында 306 укучы тора. 2021 елның 17 январенда «Варшаваны азат итү» дигән тарихи сәгать узды. «Юнармия» отряды җитәкчесе укучыларны 1945 елның 17 январенда булган вакыйгалар белән таныштырды.

27 январьдан башлап Тукай муниципаль районы мәктәпләрендә Халыкара Холокост корбаннарын искә алу көненә һәм Ленинград блокадасын өзүгә багышланган чаралар үткәрелде. «Россиянең Хәрби дан көне — Ленинград шәһәреннән блокаданы өзү көне» дигән сыйныф сәгатьләре узды. «Блокадалы Ленинград» фотографияләр күргәзмәсе оештырылды.

15 февраль көнне «Юнармия» отряды катнашында Совет гаскәрләрен Әфганстаннан чыгаруга 32 ел тулуга багышланган «Әфганстан - йөрәк ярасы» дигән темага Батырлык дәресләре үткәрелде. Батырлык дәресләренә Әфган сугышында катнашучылар чакырылды. Бер минут тынлык игълан ителде.

Шулай ук 2021 елның 15 февралендә патриот-шагыйрь М. Җәлил иҗатына багышланган «Өзелгән җыр эзеннән..» дип исемләнгән сыйныф сәгатьләре үткәрелде.

Район программасын тормышка ашыру барышында хәрби-гамәли спорт төрләрен үстерү буенча эш алып барыла, хәрби-спорт ярышлары, уеннар, экскурсияләр үткәрелә. Советлар Союзы Геройлары, якташларыбыз истәлегенә багышланган спорт чараларын уздыру традициягә әйләнде. Ел саен январь аенда  Советлар Союзы Герое Нурми Хәләф улы Шәрипов истәлегенә багышланган чаңгы ярышлары уза, март аенда районның гомуми белем бирү мәктәпләре укучылары һәм яшьләре катнашында Советлар Союзы Герое Кәлимулла Якуп улы Якупов истәлегенә биатлон буенча ярышлар оештырыла.

Хәрби хезмәт нигезләре буенча дәресләрдә алынган хәрби белемнәрне һәм күнекмәләрне ныгыту максатыннан, җәйге чорда районның гомуми белем бирү мәктәпләреннән 13-17 яшьлек егетләр өчен «Робинзон» район профильле лагере эше оештырылды. Дәресләр махсус план буенча үткәрелде, аларга түбәндәгеләр керде: физик, тактик, утлы, сафта йөрү буенча әзерлек, махсус оештырылган режим белән шөгыльләнү: тәүлеклек наряд, тәүлеклек наряд затларының бурычлары, каравыл хезмәтен оештыру, массакүләм зарарлау коралыннан саклау, беренче медицина ярдәме күрсәтү.

Әфганстаннан гаскәрләрне чыгару көненә багышланган хәрби-патриотик айлык кысаларында районда «Ватанның лаеклы уллары» митинглары, «Әфганстан - күңел ярасы» сыйныф сәгатьләре, «Әфганстан ялкыныннан» тематик сәгатьләре, «Солдат сугышны сайламый» сугышчы - интернационалистлар белән очрашулар, «анда, Әфганстанда...» дип аталган әфганчылар белән очрашулар үткәрелә.

- сугышчы-интернационалистлар истәлегенә багышланган полиатлон буенча район ярышлары оештырыла.

- укучылар арасында строй һәм җыр смотр-конкурслары, «Аҗаган» хәрби-спорт уенының район этабы оештырыла.

Ватанны саклаучылар көне уңаеннан авыл мәдәният йортларында «Солдат хатлары», «Солдат-якташларыбыз һәм аларның командирларының хатлары буенча» кичәләре, геройлар турында әдәби әсәрләр һәм шигырьләр укулар, шулай ук әтиләр, абыйлар, бабайлар өчен открыткалар ясау буенча мастер-класс үткәрелә.

Район халкын тәрбияләүдә хәрби хезмәткә чакырылу яшендәге яшьләр арасында эш эш алып бару мөһим звено булып тора, ул хәрби комиссариатның район бүлеге белән берлектә үткәрелә. Хәрби комиссариат бүлеге белән берлектә апрель һәм ноябрь айларында Хәрби көчләргә чакырылучы егетләр өчен «Хәрби хезмәткә чакырылучылар көне» үткәрелә.

 Тукай муниципаль районында «Форпост» яшьләр хокук саклау хәрәкәте актив эшли. Бүгенге көндә хәрәкәт активистлары саны 263 укучы тәшкил итә. 

Форпост хәрәкәте эшчәнлегенең бер юнәлеше булып патриотик тәрбия тора. Бүгенге көндә берничә чара үткәрелде: Бөек Ватан сугышы ветераннары, тыл хезмәтчәннәре һәм сугыш чоры балалары белән очрашулар.  Очрашу вакытында балалар хәзерге вакытта яшәүче кешеләр өчен эшләнгән эшләрнең бөек асылына төшенделәр.  Яшүсмерләр сугышта катнашучыларның һәм тылда хезмәт куючыларның хәрби һәм хезмәт батырлыклары турында белделәр. Ветераннар сугыш еллары һәм ул елларның авырлыклары турында сөйләделәр, киләчәктә Ватаныбызны, чикләребезне дошманнардан саклый алырлык лаеклы буын булып үсүләрен теләделәр. Ветераннар белән очрашу яшь буынга узган сугыш вакыйгалары турында беренче чыганактан белү, үзләрен кызыксындырган сорауларны бирү өчен уникаль мөмкинлек бирә. Авыр сугыш еллары кичергән ветераннар - батырлык, фидакарьлек, Ватанга мәхәббәт үрнәге.

Яшьләрне дәүләтнең тарихи хәтерен саклау эшенә җәлеп итү, Җиңү көнен бәйрәм итүгә багышланган патриотик чаралар әзерләү һәм үткәрү максатыннан, районда 80 укучыны үз эченә алган «Җиңү волонтерлары» муниципаль штабы эшли. 

Җиңү көнен үткәрү кысаларында иреклеләр тарафыннан «Георгий тасмасы», «Хәтерлибез. Горурланабыз», «Хәтер көне», «Мин герой урамында яшим», «Җиңү сирене», «Без хәтерлибез! Без горурланабыз!», хәтер һәм кайгы көне акцияләре үткәрелде.

Районда хәрби-эзләнү отрядлары эшчәнлеге нәтиҗәсендә Бөек Ватан сугышы вакытында һәлак булган якташларыбыз - кызыл армиячеләрне җирләделәр. Чаралар район хәрби комиссары катнашында тантаналы шартларда уза.

Районда фашизмга каршы көрәштә күпмилләтле совет халкының ролен пропагандалау буенча эзлекле эш алып барыла. Китап күргәзмәләре, мәктәпкәчә яшьтәге балалар, укучылар, студентлар өчен патриотик юнәлештәге музейларга экскурсияләр, төрле форумнар һәм түгәрәк өстәлләр оештырыла.  Бу эштә авыл җирлекләренең башлангыч оешмалары белән актив эшчәнлек алып баручы, яшьләр оешмалары белән тыгыз элемтәдә торучы район ветераннар советы да зур роль уйный.

Гадәттәгечә, «Мин - Россия гражданы! Мин – Татарстан баласы» акциясе кысаларында район эчке эшләр бүлегенең паспорт-виза хезмәте белән берлектә районның яшь гражданнарына тантаналы рәвештә паспортлар тапшыру үткәрелә.

12 июньдә Россия көненә багышланган «Триколор» гражданлык-патриотик акциясе уза. Авыл җирлекләрендә яшь активистлар Россия флагы төсендәге тасмалар, Россия символикасы турында буклетлар тараталар, флешмоблар, ир-атлар командалары арасында мини-футбол буенча район чемпионаты, «Хезмәткә һәм оборонага әзер» бөтенроссия физкультура-спорт комплексы нормативларын кабул итү оештырыла.

Традиция буенча август аенда Республика көненә багышланган «Республика тасмасы», «Мин яратам сине, Татарстан!», «Утро-на пятерку» спорт чарасы, «Балаларга Татарстан Республикасының дәүләт символикасы турында» мәгълүмат сәгатьләре һ.б. чаралар үткәрелә.

Районда яшәүче халыкларның мәдәни мирасын саклау һәм арттыру өчен Раштуа, Колядкалар, Кышны озату, Нәүрүз, Троица, Питрау, Иван-купала, Сомбелә кебек милли һәм йола бәйрәмнәрен уздыру буенча зур эш алып барыла. Районның гомуми белем бирү учреждениеләре базасында Тукай муниципаль районының «Спорт мәктәбе» МБУ филиалларының эше оештырылды, алар эшчәнлегенең төп юнәлеше булып патриотик тәрбия бирү, яшүсмерләрне һәм яшьләрне физик әзерләү тора.

Әмма җәмгыятьтә әлегә кадәр көч һәм чараларны җәлеп итү һәм нәтиҗәле файдалану өчен шартлар тудырылмаган, алар ярдәмендә Ппатриотик тәрбия дәрәҗәсен күтәрергә мөмкин булыр иде. Егетләрне хәрби хезмәткә әзерләү эше аерым игътибар таләп итә. Бу шартларда балалар һәм яшьләрне патриотик тәрбияләүнең төп оештыручысы булып дәүләт тора.

«2012-2024 елларга Тукай муниципаль районында балаларга һәм яшьләргә патриотик тәрбия бирү» район комплекслы программасын кабул итү һәм тормышка ашыру әлеге проблеманы комплекслы һәм эзлекле хәл итү өчен җәмгыятьне берләштерү буенча дәүләт эшчәнлегенең аерылгысыз өлеше булып тора.

III. Патриотик тәрбия программасының максатлары һәм бурычлары

Программаның максаты булып районда иҗтимагый һәм икътисадый тотрыклылыкны тәэмин итә торган патриотик тәрбия системасын үстерү һәм модернизацияләү, балаларда һәм яшьләрдә гражданлыкка кагылышлы булу, югары патриотик аң, Ватанга тугрылык, конституцион бурычларны үтәүгә әзерлек, толерантлык, этникара һәм конфессияара мөнәсәбәтләр культурасын формалаштыру тора.

Бу максатка ирешү өчен түбәндәге төп бурычларны хәл итәргә кирәк:

- Патриотик тәрбия инфраструктурасын камилләштерү һәм патриотик тәрбия системасын үстерү өлкәсендә башкарма комитетның, җирле үзидарә органнарының, иҗтимагый берләшмәләрнең һәм район оешмаларының ведомствоара хезмәттәшлеген алга таба үстерү;

- Массакүләм мәгълүмат чараларында патриотлыкны пропагандалау һәм патриотик тәрбия буенча мәгълүмати-методик чараларны тәэмин итү;

- Яшьләрне патриотик тәрбияләү буенча эш юнәлешләрен һәм формаларын камилләштерү һәм патриотик тәрбия бирүнең сыйфатын арттыру;

- Гражданнарны хәрби хезмәткә әзерләү, балаларда һәм яшьләрдә гражданлыкка кагылышлы булуны, патриотик, әхлакый һәм толерант дөньяга караш формалаштыру, Ватанны саклау буенча конституциячел бурычларны үтәүгә әзерлек, яшьләрнең хәрби - һөнәри ориентлашуы буенча эшчәнлекне тормышка ашыру.

IV. Программаны тормышка ашыру механизмы

Программаның төп башкаручылары булып Тукай муниципаль районы Башкарма комитетының яшьләр эшләре, спорт һәм туризм бүлеге, мәгариф идарәсе, мәдәният бүлеге тора.

Килешү буенча Татарстан Республикасы Хезмәт, халыкны эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министрлыгының Тукай муниципаль районындагы социаль яклау бүлеге, «Якты юл» район газетасы, Татарстан Республикасы Хәрби комиссариатының Яр Чаллы шәһәре Комсомол районы һәм Тукай муниципаль районы буенча бүлеге, Россия Эчке эшләр министрлыгының Тукай районы буенча бүлеге, учреждение, оешма, фондлар, иҗтимагый берләшмәләр программаны тормышка ашыруда ярдәм итәләр.

V. Программаны тормышка ашыруның көтелгән нәтиҗәләре

- патриотик берләшмәләрдә, клубларда торучы балалар һәм яшьләр санын арттыру;

- яшьләрнең рухи-әхлакый культурасын күтәрү;

- яшьләрне армия хезмәтенә әзерләү эшен камилләштерү;

- балаларны һәм яшьләрне патриотик юнәлештәге чараларга җәлеп итүне арттыру;

- патриотик тәрбия бирү өлкәсендә белгечләр әзерләү эшен яхшырту һәм патриотик тәрбия бирүнең сыйфатын күтәрү.

VI. Программаны финанс белән тәэмин итү

Районның җирле бюджеты хисабына программаны финанслауның гомуми күләме 2 557 500 сум тәшкил итә.

 Программаны финанслау күләме фаразланган характерда һәм тиешле елга һәм план чорына бюджет проектын формалаштырганда ел саен төгәләштерелергә тиеш.

Республика, федераль бюджет һәм бюджеттан тыш чыганаклардан средстволар ел саен төзелә торган шартнамәләр һәм килешүләр нигезендә билгеләнәчәк.

VII. Гамәлгә ашыру еллары буенча планлы күрсәткечләрне расшифровкалау белән программаның максатчан күрсәткечләре исемлеге